Yüksek Gerilim İşletme Sorumluluğu

Can ve mal güvenliğinin korunması adına yüksek gerilim tesisleri için gerekli önlemlerin alınması şarttır. Bu nedenle işletmelerin, işlerin sorunsuz devam etmesi için bünyelerinde çalışan elektrik mühendislerine Yüksek Gerilim İşletme Sorumluluğu belgesi aldırmaları bir zorunluluktur. Peki bahsetmiş olduğumuz bu yüksek gerilim işletme sorumluğu nedir? Yüksek Gerilim işletme sorumlusunun görev tanımı neleri kapsamaktadır? Yüksek Gerilim İşletme Sorumlusunun Bilmesi Gereken Diğer Önemli Konular Nelerdir? Genel olarak yüksek gerilim işletme sorumluluğu belgesi nedir? Mühendislerin belge alma koşulları nelerdir?  Biz de yazımızda bu konuya açıklık getireceğiz.

Yüksek Gerilim İşletme Sorumluluğu Nedir?

Yüksek gerilim (1 kV) tesislerinin işletilmesi ancak yasal prosedürler çerçevesinde mümkündür. Bu yasal mevzuatlar ise;

• Elektrik Kuvvetli Akımlar Tesisler Yönetmeliği,
• EMO Elektrik Yüksek Gerilim (YG) Tesisleri İşletme Sorumluluğu Yönetmeliği,
• İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü,

trafo bakım

Yukarıda bahsedilen yasal hükümlere göre; yüksek gerilim tesislerinde teknik konulardan sorumlu olan ve Elektrik Mühendisleri Odası (EMO) tarafından belge verilen Elektrik mühendisleri yüksek gerilim işletme sorumlusu olarak adlandırılır. Mühendislerin bir sözleşme aracılığı ile verdiği hizmet ise yüksek gerilim işletme sorumluluğudur.

Yüksek gerilim işletme sorumluluğu, işletmelerde tam gün ve yıl esasına göre çalışan, yüksek işletme sorumlu belgesine sahip olan mühendislere aittir. Fakat işletme sorumlu mühendis istihdam etmiyorsa bu hizmet, “Elektrik 1kV üstü ve 1kV altı tesisler SMM Belgesi ve İşletme Sorumluluğu Yetkilendirme Belgesi” sahibi mühendisler tarafından Elektrik Mühendisleri Odası onaylı sözleşmeyle sağlanmaktadır.

Yüksek Gerilim İşletme Sorumluluğu Neden Yapılmaktadır?

1 kV’nin üstündeki tesislerin kuruluşunda ya da işletilmesinde hata olması sonucunda can ve mal güvenliği tehlikeye girmektedir. Bu sebeplerden dolayı ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ve Elektrik Mühendisleri Odası (EMO), olası riski azaltma ve tesis güvenliğini artırma adına bazı düzenlemeler gerçekleştirmiştir. Buna göre;

• 1 kV’un üstündeki tesislerde işletme sorumluluğu olan elektrik mühendislerinin yetki ve yükümlülükleri Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığının 2000 yılında çıkardığı Elektrik Kuvvetli Akım Tesisleri Yönetmeliği’nde belirtilmiştir. Bahsetmiş olduğumuz bu yönetmelik, 6235 sayılı Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği kanunu hükümlerine göre yasal bir zorunluluk haline gelmiştir.
• Bu yasal çerçevelere göre işletme sorumluluğu Yüksek Gerilim Tesislerinin kuruluş aşamalarından itibaren başlayarak yürütülen geçici çalışmaları ile birlikte tesislerin gerilim altında olduğu süre içinde uygulanmaktadır.

Yüksek gerilim işletme sorumluluğu Fiyat

Yüksek Gerilim İşletme Sorumluluğu Belgesi Nasıl Alınmaktadır? Belge Alma Koşulları Nelerdir?

Yüksek Gerilim İşletme Sorumluluğu Belgesi almak isteyen Elektrik Mühendisleri, çalışmak istedikleri şehirdeki Elektrik Mühendisleri Odasına kayıt yaptırmalıdır. Kayıttan sonra mühendisler, EMO’nun düzenleyeceği eğitime katılacaktır. Verilen “Yüksek Gerilim Elektrik Tesisleri İşletme Sorumluluğu Eğitimi” üç gün ve toplamda on sekiz saat sürecektir. Daha sonra bir sınav yapılarak 100 üzerinden en az 70 alan adaylar Yüksek Gerilim İşletme Sorumluluğu Yetkilendirme Belgesi’ni almaya hak kazanacaklardır. Bahsetmiş olduğumuz bu belgenin fiyatı ise her yıl Elektrik Mühendisleri Odası tarafından belirlemekte ve odanın internet sitesinde açıklanmaktadır.

Yüksek gerilim işletme sorumluluğu belgesini kimler alabilir?

Yüksek gerilim işletme belgesi EMO tarafından verilen bir belge olup, lisans döneminde gerekli dersleri almış yetkili Elektrik Mühendisleri, Elektrik – Elektronik Mühendisleri tarafından alınabilir.

Yüksek gerilim işletme sorumluluğu belgesi ne işe yarar?

Bu belge yüksek gerilim tesislerindeki can ve mal güvenliğini sağlamak adına trafonun işletme hizmetlerini sağlaması için yetkili elektrik mühendisinin Elektrik Mühendisler odasından aldığı belgedir.

yüksek gerilim işletme sorumluluğu belgesi

Yüksek gerilim işletme sorumluluğu nasıl yapılır?

Trafo işletme sorumlusu yetkili mühendis, sorumlusu olduğu tesise ayda en az 1 kere giderek denetimlerini yapmalı ve eksik, kusurlu bölgeleri işletme sahibine rapor olarak sunmalıdır. Manevra’ya sebebiyet vermeyecek şekilde acil durumlarda müdahale için EKAT belgesine sahip 1 kişi belirlenmeli ve ona gereken eğitimleri vermelidir. Hücrelerin bulunduğu bölgede yüksek gerilimin tekhat şemalarının bulunmasını sağlamalıdır. Acil durum yönergeleri oluşturmalı, yetkili personele imza karşılığı teslim etmelidir. Trafo ve çevresinde gerekli uyarı levhalarının bulunmasını sağlamalı, çevredeki güvenliği kontrol etmelidir.

Yüksek Gerilim İşletme Sorumlusunun Görev Tanımı Hangi Hizmet Konularını Kapsamaktadır?

Yüksek gerilim işletme sorumlusu, yüksek gerilim tesislerinde can ve mal güvenliğinin korunması ve kayıpların önlemesi adına tesisleri denetlemekte ve gerekli işletme hizmetlerinin yürütülmesini sağlamaktadır.

Yüksek gerilim tesisleri için geçerli olan yönetmelik kapsamındaki işletme hizmetlerinin sorumluluklarını üstlenmektedir. Fakat işletme sorumlusu, yüksek gerilim üçüncü şahıslar ile ortak kullanılan yüksek gerilim tesislerinden sorumlu değildir. Ayrıca işletme sorumlusu, işletme adına enerji sağlayan kuruluşlara karşı da muhatap ve sorumludur. Yüksek gerilim tesislerinin hazır hale gelmesi için varsa eksik ve kusurları tespit eder ve işletme sahibine durumu raporlamaktadır. Eğitim verilmesi için belirlenen personellerin eğitimini yaptırmakta ve olası bir yanlış durum için gerekli önlemleri almaktadır.

Yüksek Gerilim tesislerinin tek hat şemasını hazır hale getirerek Yüksek Gerilim hücrelerinin bulunduğu bölüme asılmasını sağlamaktadır. İşletme personeli için hazırladığı manevra yönergelerini imza karşılığında vermektedir. Ayrıca hazırlanan bu yönergeler, herkesin görebileceği boyutta yüksek gerilim hücrelerinin bulunduğu bölüme de asılmaktadır. Eğer işletmede yeterli miktarda güvenlik malzemesi yoksa bu durumu işletme sahibine raporlayacaktır. Ayrıca işletme sorumlusu, güvenlik malzemelerinin bakımı, kontrolü ve testlerinin yapılmasını sağlamaktadır. İşletme sorumlusu her ne kadar işletmedeki manevralardan sorumlu olsa da bu manevraların bir kısmını veya tamamını yönergeleri dikkate alarak kendi sorumluluğu ve gözetimi altında yetkili bir işletme personeline de yaptırabilmektedir. Fakat yönerge dışında yapılan hatalar ve personelin kişisel hataları sonucu meydana gelecek kazalardan işletme sorumlusunun bir sorumluluğu bulunmamaktadır.

İşlem sırasında yaşanabilecek arıza açmalarında durumu değerlendirerek gerekli manevraların yerine getirilmesi işletme sorumlusunun talimatları ile gerçekleşmektedir. İşletmeyi enerji sağlayan kuruluşa karşı işletme adına temsil etmektedir. Kuruluştan enerji verilmesinin kesilmesi için talepte bulunmak, yeniden enerji alma adına talepte bulunmak gibi çeşitli konularda kuruluşla ilişkileri devam ettirmek işletme sorumlusunun görev tanımı arasındandır. İşletme sorumlusu kontrolleri altında, bakım ekiplerinin tesislerde yaptıkları bakımlardan dolayı teçhizatın gerilimden izole edilmesi ve topraklanması daha sonra da yapılan işin ve kullanılan teçhizatın tekrar kontrol edilerek devralmasını sağlamaktadır. Son olarak gerekli manevraların yapılarak normal hizmet sürecine geçilmesini sağlamaktadır.

İşletme sorumlusu yüksek gerilim teçhizatının durumlarını izlemekte veya izletmektedir. Eğer kontroller sonucunda işletme sahibine bildirilmesi gereken bir durum varsa yazılı olarak bildirecektir. İşletme sorumlusu, sorumlu olduğu tesislerin günlük bakımını işletme personelince yapılmasını sağlamaktadır. İşletmenin işleyiş yapısına ait topraklama testlerini Elektrik Tesislerinde Topraklamalar Yönetmeliğine ve işletme çalışma prensiplerine göre gerektikçe ya da belirli aralıklarda yaptırmak ile sorumludur. Dört ayda bir veya gerekli hallerde tesisin durumunu, gerçekleştirilecek çalışmaları, varsa yaşanan sorunları, alınacak önlemleri ve çözüm önerilerini bir rapor aracılığı ile işverene, enerji sağlayan kuruluşa ve bağlı bulunduğu Elektrik Mühendisleri Odasına iletmektedir.  Özel görev ve sözleşmeler haricinde kompanzasyon tesisinin düzgün çalışıp çalışmadığı ve enerji tüketiminin izlenmesi işletme sorumlusunun görev tanımına dahil değildir.

Yüksek Gerilim İşletme Sorumlusunun Bilmesi Gereken Diğer Önemli Konular Nelerdir?

• Elektrik Mühendisleri Odası onaylı mühendisin işletme sorumluluğu adına alacağı trafo sayısı ve gücü için bir sınır bulunmaktadır.  İşletme sorumluluğu bulunan mühendislerin alacağı trafo sayısı ve gücü 30 MVA veya 30 adetle sınırlandırılmıştır (Elektrik Yüksek Gerilim Tesisleri İşletme Sorumluluğu Yönetmeliği m.9/6).
• Ayrıca işletme sorumlusu mühendis, her ay aksatmadan trafo ve Yüksek Gerilim hücrelerini kontrol edecektir. Bu duruma bağlı olarak da Elektrik Mühendis Odası kontrol föyünü dolduracaktır.
• İşletme sorumlusu yılda bir kez trafo ve Yüksek Gerilim hücrelerinin bakım ve temizliğini yetkili mühendislere yaptırmakla yükümlüdür.
• “Yüksek Gerilimli Kuvvetli Akım Tesislerinde can ve mal güvenliği için teknik durumlardan sorumlu olarak, bir elektrik mühendisi olması” hükmüne göre tesis sınırlarında yüksek gerilim (1000 V üstü gerilim) bulunan tüm tesislerde Yüksek Gerilim İşletme Sorumlusu bulunması şarttır (“Kuvvetli Akım Tesisleri Yönetmeliği m. 60). Kısacası kendisine ait trafosu olan tesislerin bünyesinde yüksek gerilim işletme sorumlusu olması bir zorunluluktur.

Trafo işletme sorumluluğu zorunlu mu?

Resmi gazetede yayınlanan yönetmeliğe göre yüksek gerilim tesislerinde kontrol ve can güvenliğinin sağlanması için gerekli belge ve becerilere sahip yetkili bir elektrik mühendisinin bulundurulmasını zorunlu kılmaktadır. Fakat zorunluluğun karşısında herhangi bir cezai yaptırım olmadığı gibi, işletme sorumluluğuna sahip olmayan yerlerdeki trafoların arıza veya kesintilerinde enerji dağıtım firması sorunun giderilmesi kısmında destek olmamakta, işletme sorumlusunun bulunması gerektiğini zorunlu kılmaktadır.

İşletme sorumluluğunu almış olan yetkili Elektrik mühendisi her ay düzenli olarak trafo kontrolü yapmalıdır. Bu kontrolleri EMO’nun kontrol föyüne doldurmalı ve bir nüshasını EMO’ya teslim etmesi gerekmektedir. Eksik gördüğü noktaları işletmeye bildirmeli, bakımını tamamlatmalıdır. Ayrıca trafolar yılda en az 1 kere yetkili elektrik mühendisi kontrolünde temizlenmelidir.

trafo kontrol

Yüksek Gerilim İşletme Sorumluluğu Fiyatı

Yüksek gerilim işletme sorumluluğu fiyatları her yılın sonunda mühendisler odası tarafından belirlenir. Trafonun tipine ve sahip olduğu görünür güç’e (kVA) bağlı olarak belirlediği birim fiyat üzerinden hesaplanır. Birim fiyat bazlı çalışma aşağıdaki formda görebilirsiniz.

Yüksek Gerilim İşletme Sorumluluğu Fiyatı Nedir?

Bir trafo için verilecek olan Yüksek Gerilim İşletme Sorumluluğu’nun fiyatları her yıl Elektrik Mühendisler Odası ( EMO ) tarafından verilmektedir. 2022 yılına ait fiyat tablosu ekte belirtilmiştir. Sizde işletmenize bağlı bulunan trafo için fiyat teklifi almak için Yüksek gerilim işletme sorumluluğu fiyat hesaplama linkinden indirimli şekilde fiyatınızı hesaplayabilirsiniz. Unutmayın ki Yüksek Gerilim İşletme Sorumluluğu sadece işinin ehli, tecrübeli ve EMO tarafından belgelendirilmiş yetkili Elektrik Mühendisleri tarafından verilmektedir. İstanbul şehri için en uygun teklifi alabilmek için bizimle iletişime geçebilirsiniz.